VIKEN (Særvollsvik)

Frå OS SOGA III side 132 – 136

41. VIKEN (Særvollsvik.) 

Eldste namnet på garden er Røyrvik, av røyr, siv, og tyder beintfram viki der det veks siv.  Seinare fekk garden fleire daglegnamn, soleis Snekkevik etter landingsplassen, båtstøi, og Skreddarvik etter ein skreddar som var busett på garden.  Etter at garden ikr. 1750 vart teken i bruk av mennene på Særvoll, vart han vanleg kalla Særvollsviki. 

Uttale: Vi’kjo, Sæ’rvødlsvikjo.  

Skrivemåtar: Rørvuig (1519), Røruiig (1563), Vigen, Snekkevig, Skræddervig. 

Garden, som er uppteken frå Særvoll, ligg ved landingsplassen åt denne garden ved ei vik som her stikk inn frå Hauglandsosen.  Os prestebol åtte garden til 1844, då Engjel Hansen i Kvalesund vart eigar.  I 1860 kjøpte brukaren garden. 

Or gamle matriklar og teljingar: 

1668: Sjå Særvoll.  
1723: Ingen skoug, ingen sætter, ingen qvern eller fiskerie.  Ligger på det faste land men der er ingen huuse men bruges ichun som et unge slette, saaer intet og høster intet.  
1865: Har 1 maal dyrket ager og eng, deraf ½ maal middels og ½ maal slet, har 3 maal naturleg england, deraf 1 maal godt og 2 middels, intet at dyrke, har ikke skog eller brændefang, er meget letbrugt og almindelig drevet.  

Busetnad og buskap.  

	Hus-	Menne-	Hes-	Stor-	Sma-	Gjei-	Svin.	Utsåd		Utsåd
	lydar.	skje.	tar.	fe.	ler.	ter.		korn.		poteter.
1657	1			2
1668									tun
1723									»
1800
1835									»		tun.
1865	1	6		2	8			0,5	tun.	2	tun.
1900	1	8							hl.		hl.
1920	1	10		1	3		1		mål	1	mål
1930	2	17		1					»	0,2	»
1939				2					»	0,8	»

I 1723 brukte presten garden, og buskap og avling vart rekna med i prestegarden.  I 1835 og 1900 vart buskap og utsåd teke med i teljingi for Særvoll. 

VIKEN 1. 

Syriit i Røruig (Sjur Røyrvik) var brukar i 1519 og er fyrste mannen som me finn nemnd her.  Garden vart i dei tider kalla Røyrvik. 

Brita Røyrvik var brukar i 1567.  Kannhenda var ho ekkja etter Sjur. 

Særvollsmennene stjorna no Særvollsviki saman med sine bruk til fram i 1630, men Ospresten som åtte garden akta vel på at det vart skrive rett eigar i jordeboki. 

Anders Viken var brukar i 1640 åri.  Han hadde ei kona som heitte Ingeleiv, og det er alt me veit um desse folki.  I hans tid skifte garden namn og vart kalla Snekkevik. 

Jens Sjurson Snekkevik vart brukar ikr. 1650.  Han åtte ikkje buskap, men hadde leigt ei ku av Peder Søvik og sonen hans Ola Heggland.  I 1654 let Jens kui frå seg til verfar sin Mons Johannesson, – det var truleg Mons Sperrevik, – og fekk ei liti kviga att hjå han.  Jens måtte på tinget for å svara for det usæle bytet og vart der dømd til å finna fram ei ny vaksi ku eller gjeva vederlag for kui.  Jens gjekk frå garden straks etter. 

Peder Monsson Snekkevik, f. ikr. 1615, vart brukar ikr. 1655.  Han var truleg frå Hjelle og hadde ei kona som heitte Brita.  Peder åtte heller ikkje buskap sjølv, men hadde tvo leigekjyr i 1657.  Det var svert smått for Peder, og han greidde ikkje leggja skattane sine.  I 1663 flutte han til ytre Tuen, s. y. T. 1, og ein vil finna meir um han og huslyden hans der. 

Peder Tørrisson Snekkevik, f. ikr. 1622, busette seg her då Peder Monsson flutte burt.  Han var kannhenda son åt Tørris ytre Moberg og var gift med ei som heitte Kari.  Ho døydde, og Peder gifte seg att i 1672 med Barbru Jakobs dtr. som truleg var frå Søfteland.  Av borni kjenner me Johanna, f. 1673, Anna, f. 1675, Elsa, f. 1677.  Peder var skreddar, og når han stod fadder, vart han berre skriven i kyrkjeboki for «Peder Skrædder».  Garden vart no vanleg kalla Skreddarvik etter skreddaren.  Peder døydde i 1688. 

Erik Skreddarvik vart gift med ekkja Barbru Jakobs dtr. i 1689 og betalte skatt det året.  Me finn dei ikkje på garden etter 1690 og truleg flutte dei straks burt.  Kvar Erik var frå, veit me ikkje. 

«Jørgen Kjipar» hadde etter eit vitnemål frå 1736 bruket til 1680 då han og kona hans døydde.  Me veit elles ikkje noko um desse folki. 

Peder Nilsson Særvoll, f. 1660, vart busett her ikr. 1690.  Han hadde fyrr havt bruk på Storum, s. S. 1.  G. I 1686 Brita Arnes dtr. Storum, f. p. Særvoll ikr. 1652, d. ikr. 1700, g. II ikr. 1700 med ei som heitte Helga.  Peder hadde ein son Nils, f. 1692, som me ikkje veit meir um.  I 1723 er ogso nemnd tvo brør som kunde vera sønene åt Peder, Johannes Pederson Særvoll og broren Jon.  Johannes var då i Kjøbenhamn og skøytte til broren ein liten jordepart som han åtte i Særvoll.  Peder døydde i 1719 og Helga i 1727. 

Det vart no strid um kven som åtte Særvollsviki.  Særvollsmennene meinte at dei hadde rådvelde over garden, men Ospresten synte til jordebøkene der han stod som eigar, og på tingi i 1735 og 1736 lagde han fram jordebøkene for 1620, 1661, 1668, 1682, 1697 og 1700, der Særvollsviki alle stader stod som presteeigedom og førde vitne på dette.  Presten Leganger tok no sjølv eigedomen i bruk og lagde skatt for garden.  Presten tok lensmann Hans Lundarvik og Anders Særvollsviki til vitne på, at det hadde ikkje butt folk i Særvollsviki sidan 1680.  Dei siste som budde der var Jørgen Kjipar og kona hans som då døydde, og presten sine folk hadde sidan slege høyet på bruket og ført det heim til prestegarden.  Etter dette lyt me tru at Peder Skreddar og ettermennene hans ikkje hadde havt noko med sjølve bruket å gjera, men berre hadde huset sitt standande i viki. 

«Peder Smed» var busett i Særvollsviki i 1730 og 1740 åri, men hadde ikkje noko med bruket å gjera.  Brita Halvards dtr. Viken, f. ikr. 1673, d. 1733, var truleg kona hans. 

Nils Bårdson Særvoll tok garden då presten Leganger døydde i 1747, og ettermennene åt Nils hadde likeins rådvelde over garden.  Sjå um dei under Særvoll 2.  I matrikulen vart garden no uppført som «Et husmandsplads under Særvold». 

I 1788 søkte Lars Særvoll um å verta fri skatten for Særvollsviki, og han fortel då på tinget korleis det såg ut: Husi var nedrotna, og det synte ikkje etter dei.  Det var tvo små åkerflekker, av storleik til utsåd av ei skjeppa havre, og resten vart brukt til slåttemark.  Sjøen gjekk jamt upp over bøen som var mykje våtlend, og medan dei fyrr kunde fostra fleire kjyr her, kunde dei no knapt hausta til eit kufoster.  Lensmannen og alle som var på tinget sanna, at det var soleis. 

Paul Larsson Øvreide, f. 1787, festa bruket i 1826 og bygde uppatt husi her.  G. 1820 Brita Peders dtr. Kismul frå Fana, f. ikr. 1783.  Born: Magdela, f. 1822, g. 1856 Helje indre Haugland, s. i. H. 4, f. 1825, Brita, f. 1829, g. 1858 Helje indre Haugland, s. i. H. 4.  Ei gjenta døydde ung.  Paul var fiskar og dreiv med sjøen.  Han døydde i 1843 og kona i 1852. 

Anderas Andersson Storum, f. 1810, festa bruket i 1844 av Engjel Hansson Kvalesund, som same året hadde kjøpt det av prestebolet.  I 1860 kjøpte han bruket for 85 spd.  Anders var gift 1839 med Magdela Hans dtr. Særvoll, f. 1817.  Born: Brita, f. 1839, d. ug. 1879, Hans, f. 1848, s. n., Guro, f. 1851, g. snikkarmeistar Kåresen, b. Bergen, Ingjerd, f. 1856, g. 1878 Hans Storum, b. Vedholm, s. Røttingen 14.  Ei gjenta døydde tidleg.  Anders dreiv med fiske likeins som fyremannen.  Han døydde i 1876 og kona i 1886. 

Hans Andersson Særvollsvik, f. 1848, skøytte bruket etter faren i 1873.  G. I 1872 Gurina Anders dtr. Halhjem, f. 1848, d. 1903, g. II 1915 Brita Lars dtr. Mobergslien, f. 1883, som fyrr hadde vore gift med Eivind Kolskogen, s. Ulven 8.  Born: Inga, f. 1872, g. 1897 Lars indre Tuen, s. i. T. 3, Anders, f. 1873, s. n., Magdela, f. 1876, g. 1900 Paul ytre Haugland, s. y. H. 7, Hans, f. 1879, s. n., Lars, f. 1882, g. Ingeborg Ivars dtr. Tvedt, Osøyri, i Amerika, d. 1917, Maria, f. 1884, i Amerika, Henrik, f. 1886, i Amerika, f. 1888, i Amerika, Annanias, f. 1890, d. ug. 1928, Borghild, f. 1914, b. Bergen, Gunvald, f. 1916, Larsina, f. 1918, Henny, f. 1920, Guatav, f. 1921, Harald, f. 1923.  Ein gut døydde ung.  Siste kona hadde frå fyrr borni Karl, f. 1902, steinarbeidar, g. 1932 Anna Ols dtr. Gjerdevik frå Fusa, Emma, f. 1903, Lars, f. 1906, s. Særvoll 10, Olav, f. 1913, trearbeidar.  Hans hadde notbruk og dreiv fiske og hadde ogso ein liten landhandel.  Han døydde i 1932.  Ekkja flutte til bruk 10 på Særvoll, s. d. 

Anders Hansson Særvollsvik, f. 1873, skøytte farsbruket i 1902.  G. 1902 Anna Ola dtr. Lunde, f. 1883.  Born: Gurina, f. 1903, g. 1927 Jon Halhjem, s. Lunde 13, Maria, f. 1905, g. Rasmus Vik, b. Bergen, Hanna, f. 1906, hushjelp, Hans, f. 1908, styrmann, Astrid, f. 1910, g. 1934 Engjel Balland, s. B. 1, Ingrid, f. 1912, g. 1934 Lars Halhjem, s. H. 8, Magdela, f. 1914, b. Bergen, Ingeborg, f. 1917, hushjelp, Agnes, f. 1920, b. Bergen, Olea, f. 1922, Torolf, f. 1924.  Anders var bøkkar.  I 1918 kjøpte han eit bruk på Lunde, s. L. 13, og flutte dertil, men hadde ogso bruket i Særvollsvik til 1924.   Sjå meir nedanfyre. 

Hans Hansson Særvoll, f. 1879, kjøpte bruket her av broren Anders i 1924.  Sjå um Hans under Særvoll 1. 

Maria Anders dtr. Særvollsvik, f. 1905, skøytte bruket av farbroren i 1927, og faren flutte no frå Lunde attende til Særvollsvik med huslyden.  Anders døydde her i 1937.