Andre utflutte osingar

Frå OS SOGA II side 61 – 82

ANDRE UTFLUTTE OSINGAR.

Umframt dei mange gardbrukarar, arbeidarar, handverkarar og handelsmenn som er utfarne or Osbygdi hev det ogso reist ut ymse andre, som hev gjort godt arbeid og jamt sett merke etter seg på den nye bustaden.  Me nemner nokre av dei nedanfyre.

Olai Larsson Nordstrønen, f. 1868, vart lærar i Vossestrand.  Han døydde ikr. 40 år gamall.
Ingjald Haldorson Sørstrønen (han kalla seg Strøno), f. 1870, var fyrst skomakar, men gjekk seinare lærarskulen og vart lærar i Kvinnherad.  Han var ein mann med mange hugmål og arbeidde for skyttarsaki, målsaki, fråhaldsaki o. m. m.  Han døydde etter eit uhende for nokre år sidan.
Vinsjans Jonson Hauge, f. 1838, vart lærar i Bergen.  Han var ein dugande og vyrd lærar.  Ætti etter han liver i Bergen.

Av yngre lærarar frå Os er August Vinsjansson Lien, f. 1895, lærar i Trøndelag, og Ola Olson Lundetræ, f. 1899, lærar i Kinsarvik, Hardanger.
Lars Hansson Tøsdal, f. 1878, er postopnar på Stend i Fana og hev fyrr vore stasjonsmeistar på Osbanen.  Han hev vore og er med i Fana heradstyre og formannskap.
Lars Nilsson Hjelle, f. 1877, var trearbeidar då han reiste til Odda og vart snikkar ved fabrikkane der.  Han kom straks med i lagsarbeid og fekk mange kommunale og andre tillitsyrke.  Han hev i mange år vore med i heradstyre og formannskap, og i 1931 vart han vald til ordførar i Odda, det han enno er.
Ola Monsson Drange, f. 1885, gjekk landbrukskulen og var i nokre år fjøsmeistar på Stend.  Var ei tid gardstyrar på Fjøsanger, arbeidsformann på Eikhaug planteskule, og vart i 1917 styrar av Fana heradsgard på Milde.  Kona Alvilde Mossige frå Jæren er tilsett som styrar av Fana gamleheim som ligg på heradsgarden.  Begge hev fenge mykje ros for sitt arbeid her, og det er skrive at heradsgarden «nu er opdrevet til en av de mest veldrevne gårder i Fana.»

Nils Nilsson Osøren (frå Bergstø, Søfteland), f. 1869, gjekk underoffiserskulen, vart so stikkningsformann ved byggjingi av Osbanen og Lillesandbanen, og vart i 1895 uppsynsmann ved Bergens befestninger.  I 1906 vart han uppsynsmann ved karbidfabrikane i Odda, der han enno er.  Han er ein vyrd mann, og på 60 års dagen hans skreiv Oddabladi m. a. slik um han: « en særdeles dygtig mann, er lett at arbeide sammen med, og er avholdt av overordnede og underordnede ».

Engjel Engjelson Bergstø (Søfteland), f. 1878, reiste til Bergen i 1897 og fekk arbeid ved Bergens befestninger.  I 1905 kom han til Bergenhus og vart uppsynsmann, det han framleis er.  I 1937 fekk han Kongens fortenestmedalje for langt og godt arbeid her.

Lars Jonson Søfteland, f. 1871, var ei tid busett på Sælen.  Han gjekk musikkskulen og vart tambur, flutte i 1896 til Bergen, og vart tilsett i Bergens brandkorps.  I 1924 vart han brandformann, og hadde yrket til han i 1931 fall for aldersgrensa.  Han var serleg interessert i musikk og stod heile tidi i brandstellet sitt musikkorps.  Døydde 1935.

Anders Andersson Søfteland, f. 1876, gjekk som stikkningsgut ved byggjingi av Osbanen og Lillesandbanen, vart seinare stikkningsformann ved ymse anlegg, derav 3 år i Sverik, og vart deretter formann og uppsynsmann ved vasdragsstellet.  Han hev m. a. gjort tenesta ved anleggi i Tistedalen, Kykkelsrud, Svelgfoss, Rjukan, Bjølvefoss, Hakavik, o. a. st.  Frå 1923 hev han gjort tenesta ved Staten sine senkningsarbeid og var ein mykje vyrd arbeidstyrar.  Han var busett i Bø, Telemark, og døydde i 1937.

Vilhelm Nilsson Moberg, f. 1875, gjekk underoffiserskulen, var ei tid politimann, og kom i 1897 i jernbanen si tenesta.  Vart fyrstefullmekt ved hovudkontoret i Oslo 1924, og var ei tid lærar på telegrafistskulen.  Han hev vore med i Aker heradstyre o. a., og Oslobladi skreiv um han på 60 årsdagen: «En djerv, grei mann, hvis vennesæle og likefremme væsen har skaffet ham mange venner.»
Johannes Hansson Søfteland, f. 1895, gjekk landbrukskule og vart tilsett som arbeidsformann ved Eikhaug planteskule på Søfteland.  Då den nye planteskulen vart skipa på Brandsøy ved Florø vart han styrar av skulen og hev sidan drive skulen fram til ein av dei likaste på Vestlandet.  Han hev mange tillitsyrke i bygdi og er m. a. varaordførar i heradet.

Jon Johannesson Haukeland, f. 1888, gjekk jordbruks- og skogskule, og vart tilsett som skogassistent i Møre fylke med bustad i Tingvoll.  Her døydde han alt i 1920.

Johannes Johannesson Haukeland, f. 1895, gjekk hagebrukskule og landbrukshøgskulen, og vart lærar ved Sogns jord- og hagebrukskule i Aurland.  I 1923 vart han styrar av skulen, men flutte seinare til Tveit landbrukskule i Ryfylke der han no er hagebrukslærar.

Mons Hansson Bjånes, f. 1898, gjekk jordbrukskule og landbrukshøgskulen.  Han er assistent ved Møystad forsøksgard på Upplandi.

Hans Kristianson Midtsæter, Moberg, f. 1904, tok artium og hev teke eksamen som ingeniør ved den tekniske høgskule i Trondheim.  Han er no tilsett ved ein større elektrisk forretning i Oslo.
Nils Haldorson Lønningdal, f. 1885, vart student 1906 og tok med. eks. 1913.  Han vart sanitetsløytnant i 1907 og kaptein i 1922, men tok avskil frå dette yrke i 1930.  Etter å ha gjort tenesta som lækjar på ymse stader vart han i 1917 lækjar på Svalbard, og vart i 1919 tilsett som distriktslækjar i Kjelvik, Finnmark, med bustad i Honningsvåg.  Då det var stor skort på lækjarar her måtte han samstundes styra 3 andre distriktslækjarpostar, Måsøy, Kistrand og Lebesby.  I 1926 vart han stadslæge i Risør, der han enno er.  Han hev gjort fleire ferder til Sverik, Danmark, Tyskland, Frankrik og Austerrike for serleg å studera røntgen og kirurgi.

Nils Nilsson Haugland, f. p. Moberg 1879, vart student 1903 og tok med. eks. 1909.  Etter å gjort tenesta eit års tid i Nordland vart han i 1910 kommunelækjar i Ulvik, men byrja alt året etter som privat lækjar på Toten.  I 1915 flutte han til Fredrikstad der han sidan hev vore.  Sidan 1920 hev han attåt vore lækjar ved St. Josefs hospital, og er spesialist i kirurgi, som han ogso hev studert ute i Europa.  Han er interessert i kristelegt arbeid.

Engjel Larsson Gjemdal, f. 1899, vart student 1919 og tok med. eks. 1926.  Etter å ha gjort tenesta som lækjar i Trøndelag o. a. st. vart han i 1929 utnemnd til distriktslækjar i Tjøtta, Nordland.  I 1933 flutte han til Rogaland og vart distriktslækjar i Hjelmeland, Ryfylke, der han enno er.

Johannes Jakobson Bø, f. 1908, tok artium 1927, gjekk universitetsvegen og tok med. eks. i 1935.  Han var ei tid lækjar i Sulitjelma og er no lækjar ved Vensmoen sanatorium for tuberkuløse i Saltdalen, Nordland.

Salmund Jakobson Djuvik, f. 1904, gjekk skulevegen og vart teologisk kandidat i 1926.  I 1929 vart han utnemnd til sokneprest i Sund, Hordaland, der han enno er.  Då han vart sokneprest var han berre 25 år gamall, og var truleg den yngste soknepresten i landet.

Karl Nilsson Lekven, f. 1870, gjekk underoffiserskulen og vart tilsett som sersjant i 1897.  Han gjekk gjenom gradene som underoffiser og vart i 1921 utnemnd til kaptein.  I 1929 tok han avskil som offiser.  Han var busett på Ådland i Stord, der han ogso var gardbrukar og ekspeditør på Leirvik for kystrutebåtane.  Han var m. a. direktør i Sunnhordlands privatbank og formann i Stord høireforening.  Hans største interesse var skyttarsaki.  I lang tid var han formann i Sunnhordland skyttarsamlag, og han hadde mange medaljer og andre utmerkjingar som skyttar.  Han døydde i 1933.

Mons Johannesson Haukeland, f. 1892, tok artium 1915 og eksamen på krigsskulen 1917, og vart same året utnemnd til premierløytnant.  I 1930 vart han kaptein ved 9. regiment, det han framleis er med bustad i Bergen.  Han hev i fleire år gjort tenesta som lærar ved Bergens underoffiserskule og ved Statens gymnastikkskule, og hev sidan 1923 vore gymnastikklærar ved Sydneshaugen skule i Bergen.

Olaf Hanssen, f. p. Utgjerdet, Tveit, 1883, gjekk millomskulen og eit års handelsskule, men heldt ikkje vidare fram på skulevegen og gjekk over i praktisk arbeid.  I umlag 12 år var han materialforvaltar ved Stord Kisgruber, og i 1923 var han tilsett ved gruveselskapet på Bjørnøy.  Seinare vart han tilsett ved gruveselskapet på Svalbard men reisi dit vart ikkje av, og han fekk sidan plass som vaktmeistar ved Botanisk museum i Oslo, der han enno er.  Han er mykje literært interessert og hev skrive mykje i bøker og blad.  I festskriftet, som han fekk til 50 årsdagen sin, er det soleis nemnd over 300 stykke som han hev skrive i blad og tidsskrifter.  Han hev ogso gjeve ut mange skrifter.  Hans største interesse er botaniken og her hev han samla mykje frå heile landet og frå ishavslandi til bruk for botaniske samlingar i Oslo og Bergen.  I 1930 var han som botanikar med på ein ekspedisjon til Frans Josefs land og dei andre ishavsøyane, og var då med og fann leivderne etter Andrée på Kvitøya.  Han hev skrive um plantelivet i Os i fyrste bandet av denne bygdebki.

Johannes Nilsson Lekven, f. 1878, lærte hotellfaget i Bergen og arbeidde vidare som hotellmann i England, Tyskland, Frankrik, Sveits og Rusland.  I 1903 vart han hotellinspektør i Kjøpenhamn, var so i fleire år inspektør i Stokholm, og overtok i 1914 saman med ein annan Grand hotell i Odense.  Seinare fekk han hotellet åleine og arbeidde det fram til det likaste danske hotell utanum Kjøpenhamn.  Det danske storblad «Politiken» skreiv um han i 1928 at «han er som borger i sin by med rette anseet og populær som faa» og då han døydde året etter skreiv eit anna dansk blad:
«Han arbeidet hotellet op til det førende i den danske provins og blev det bedste, smukkeste og hyggeligste i provins sen.  En fremragende hotelmand som nød almindelig anseelse og blev betragtet som et mønster i hotelkredse i ind og udland.  Men var meget mere, et betydeligt og fint menneske, en personlighed hvis elskværdighed og charme maatte indtage alle.»  Han døydde i 1929.

Halvard Monsson Lepsøy, f. 1860, reiste til Bergen i 1886, var ei tid handelsbetjent, og byrja seinare med agenturverksemd.  I 30 år var han soleis agent for Ragnar Næss og hadde hovudagenturet for Halvard Drægni o. fl.  Han var ein ihuga siglar, kom i 40 års alderen med i fråhaldsarbeidet, og vart m. a. ei berande kraft i losje «Oscar».  Då han døydde skreiv bladet «Fremad» um han: «Han var som en sol for hele familien, og alle som kjendte ham lærte snart at sætte pris på hans fine, noble karakter.  Og stor var den flok som fulgte ham til det siste hvilested.»  Han døydde i 1921.

Lars Tomasson Heggland, f. 1858, gjekk blekkmakarlære og byrja som ung mann blekkmakarverksemd i eige hus på Osøyri.  Her dreiv han til 1901 då han flutte til Haugesund og byrja verksemdi der.  Hans fyrste store arbeid i Haugesund var tekkjingi av Vår Frelsars kyrkja, og det gjorde han til ein kjend handverkar med ein gong.  Han vart ein vyrd mann i byen, og på 75 års dagen hans skreiv Haugesundsbladi um han som «en dyktig og innsiktsfull mann, en av vår bys eldste og mest kjente handverksmestre.»  Han dreiv handverket sjølv radt til 1934, då sonen

overtok verksemdi, og døydde i 1937.

Nils Nilsson Lekven, f. 1886, byrja som 15 års gut i broren Torgils Lekven si krambud på Voss, kom 19 år gamali til Joh. Petersen i Bergen, og byrja i 1907 som handelsreisande.  Etter vidare utdaning i England dreiv han so ei tid agenturverksemd til dess han i 1925 skipa den store trikotasjefabrikken «Rundvæveriet» i Bergen.  På 50 årsdagen hans skreiv Aftenposten: «Lekven hører til våre yngre, energiske industrimenn som vil at norsk fabrikata på alle områder skal høre til tidens ypperste.  Han er meget avholdt av en stor vennekrets og ikke minst av sine medarbeidere i bedriften.»

Ole Nilssen, f. p. Nordstrønen 1855, kom som ung mann til Bergen og vart krambudgut i Ole Jansens not- og garn-handel.  Der fekk han interesse for nøter og garn, og livsvegen hans vart uppstaka.  I 1881 vart han styrar for Bergens Notforretning, og skipa i 1887 saman med eit par andre firmaet Nilssen, Sunde & Co. med eigne reiparbanar på Stølen og Nygard.  I 1897 skipa han eigi verksemd, O. Nilssen & søn, og bygde året etter saman med ein annan Solheims trådfabrikk og fleire anlegg.  Han var med å skipa Bergens liberale forening, var stødt valmann for vinstre, var styresmann i Håndverkerforeningen, var med i bystyret, skule- og fatigstyre og var kyrkjeverja m. m. m. Ole Nilssen gløymde heller ikkje heimbygdi si, og han hev gjeve god hjelp til reising av gamleheimen og til andre bygdetiltak.  På 70 årsdagen hylla alle Bergensbladi han i sterke ordelag: Bg.Tidende: «En av de mest kjente og fremstående menn innen Bergens håndverkerstand.» Mrg.avisen: «Om Nilssen kan sies at han er en pryd for sin stand og sin by.» Bg. Aftenblad: «Til sine mange medarbeidere har han alltid stått i et forhold der kan tjene til mønster.  Han kan se tilbake på et rikt arbeidsliv hvor han selv har vært sin lykkes smed, takket være sin store arbeidsomhet og energi like fra ungdommen op til de grånende dage.» Ein son driv no verksemdi.

Rasmus Larsson Røykenes, f. 1821, vart berre 18 år gamall tilsett som umgangskulelærar i Fana.  Han gjekk sidan inn på Stord lærarskule og fekk seg lærarpost i Fana att.  I 1853 vart han tilsett ved den nye skulen på Midttun og vart samstundes klokkar ved Birkeland kyrkja.  I 1855 kjøpte han seg gard på Øvsttun og busette seg der.  Han var mykje med i kommunalt arbeid, var m. a. varaordførar i tvo år og ordførar i Fana 1868 – 69.  I nokre år var han ogso heradskasserar.  I 1892 tok han avskil frå skulen etter 53 års tenesta som lærar og døydde i 1900.

Kristian Olson Lyssand, f. 1841, var berre 16 år gamall då han tok til som lærar.  I 1860 tok han eksamen ved Stord lærarskule, var so huslærar nokre år hjå prosten Lampe i Strandebarm, og vart i 1864 lærar ved Stensby skule i Ullensaker, Akershus.  I 1871 vart han kyrkjesongar til Hovin og lærar ved Låke skule, der han var til han i 1891 vart fyrstelærar ved Gislevoll skule.  Same året kjøpte han garden Hannestad i Ullensaker, der han sidan var busett.  Då han tok avskil i 1915 hadde han vore lærar i 55 år, derav 51 år i Ullensaker, men han heldt framleis ved som kyrkjesongar.  Han sat mange år i heradstyret og var m. a. forlikskommissær i 2l år.  I 1913 fekk han borgerdådsmedaljen, og alle var samde um at han fortente den for sitt makelause arbeid for skulen i Ullensaker.  Då han døydde skreiv bladet «Romerike»: «Som lærer var Lyssand slik at man bør bruke ordet enestående».  Av borni vart ein son byråsjef og fleire vart lærarar.  Kristian Lyssand døydde i 1931, vel 90 år gamall.

Arne Halvardson Halhjem (kalla seg Halgjem), f. 1871, gjekk fyrst millomskulen, men gjekk sidan inn på Stord lærarskule og tok eksamen der.  Han var ei tid vikar for faren ved skulen på Neset i Os, gjekk deretter ei rekkja spesialkurs og var so i stuttare eller lengere tid lærar i Bygland, Søgne og Søndeled.  I 1898 vart han lærar i Haugesund og vart i 1913 tilsett i den nye posten som Statens filmsensor med bustad i Oslo.  I Haugesund var han med i bystyre, skulestyre og verjeråd.  Då han var i Søndeled 1894 kom han med i fråhaldsrørsla og gjekk i 1899 inn i I. O. G. T.  Han kom straks med i losjen sitt råd og vart vald til Stortemplar i 1906, det han var radt til 1918.  I 1912 vart han formann for Norges avholdspolitiske parti og stod som formann i Avholdsfolkets landsnævnd frå 1921 til han døydde.  Han var ogso bladstyrar av fråhaldsfolket sitt hovudblad «Folket». 
Arne Halgjem kom sjølvsagt upp i mykje strid.  I politikken var han vinstremann, men då han fann vinstre for veikt i fråhaldspolitikken gjekk han over til socialdemokratane.  Då han etter ei tid fann dei like veike kom han attende til vinstre.  Det var serleg som fråhaldspolitikar han eggja til strid, og mange av dei store bladi hogde etter han både seint og tidleg som førar for «den grå her».  Men Halgjem tok det heile med godt humør, og han hadde trass all motburd mykje å segja i politikken.  Det var sagt at han, utan å vera stortingsmann, hadde mest å segja i heile Stortinget.  Utnemningi hans til filmsensor vakte mykje uppstyr, men etter nokre års arbeid måtte alle sanna at han fyllte romet sitt der på ein framifrå måte.  Han var helseveik i mange år, men arbeidde likevel som få og Goodtemplar bladet skreiv um han: «Alltid og overalt var han påferde, ordnet, rettledet, la nye planer, et yrende rikt arbeidsliv, en åndens fruktbarhet som var likefrem overveldende.» Han døydde alt i 1927.

Carl Henrik Nieuwejaar, f. p. Lyssand 1852, vart student i 1871 og vernepl. løytnant i 1873.  Året etter reiste han til Tyskland og studerte skogbruk og skogstell i Sachsen, tok eksamen ved ein tysk skogskule i 1876, og vart året etter utnemnd til skogassistent i Saltdalen, Nordland.  I 1896 vart han skogforvaltar i Søre Saltdalen, og gjorde mykje til fremjing av skogen og fremjing av skogfolki sine interesser.  Då han i 1902 kom upp i noko kluss tok han avskil som skogforvaltar og reiste til Amerika, der han vart skogstyrar i Anticosti, Kalifornia.  På ein tur frå Bay Ellis til heimstaden, saman med den 18 år gamle sonen Klaus, kom dei begge burt på sjøen. Skogmandsforbund hev reist ein bautastein i Saltdalen til minne um han.

Tomas Knutson Lekven, f. 1846, gjekk jordbruksskule og tenkte på å verta fylkesagronom e. l.  I 1874 var det stor skort på dyrlækjarar i fylket, og fylkestinget sa seg viljug til å gjeva studnad um ein dugande ung mann vilde studera til dyrlækjar.  Tomas Lekven meldte seg og reiste til veterinærhøgskulen i Kjøpenhamn.  I 1877 vart han tilsett som dyrlækjar i Nordhordland, som då femnde over både Nordhordland og Midthordland, med påbod um å bu i Bergen, og for dette gav fylket han eit serskilt tillegg.  Dyrlækjarkrinsen var stor, det var halve fylket, og Lekven var på ferde seint og tidleg, lækja sjuke dyr, gav rettleiding um jordbruk og feal, teikna lødor og fjos, o. s. b.  Kvart menneskje i halve fylket kjende «den gasta Lekven».  I 1907 vart krinsen skift i tvo, soleis at Lekven frå den tid fekk berre Midthordland.  Då han tok avskil flutte han attende til Os og døydde der i 1916.  Han skipa eit legat til gagn for norske dyrlækjarar, og gav hjelp til reising av gamleheimen i Os o. a.  Då han døydde skreiv Bergensbladi: «Han har oparbeidet sig et kjent og aktet navn på grunn av sin dyktighet og hjelpsomhet.  Han hadde både ansvarsfølelse og medfølelse og var en pryd for sin stand.»

Johannes Tomasson Heggland (skriver Hægland), f. 1862, vart student i 1885 og tok eksamen frå krigsskulen i 1888.  Året etter vart han utnemnd til løytnant, vart kaptein i 1895 og major i 1911.  Som major hadde han ei tid Vesterlen regiment i Rogaland, men elles hadde han kompani og bataljonar som høyrde til Bergens brigade og hadde bustaden sin i Bergen.  Seinare budde han i Os til 1928 då han flutte til Austlandet.
I 1895 skipa Hægland ein ungdomskule på Os som han sjølv stjorna, og som gjekk til 1898.  Då han året etter flutte til Bergen vart han lærar ved Bergens maskinistskule, og hadde dette yrket i mange år.  Han hev gjort fleire studieferder til utlandi og var m. a. utsending frå den norske heren i krigslandi under heimsufreden.  Han er «far» for Soldatboki, «Soldatens bok», då han etter uppmoding frå departementet arbeidde ut den nye instruksjonsboki for soldatane.  Boki fær no berre lovord for sitt innhald og form i demokratisk leid, men då ho kom ut skriv ein kjend bladstyrar i Oslo: «Med det preg den nu bærer kan boken aldri bli annet enn en usømmelighet overfor soldaten.»  Han hev ogso skrive ei lærebok i praktisk geometri og hev skrive mykje i bladi.

Hægland var i 1920 åri mykje med i ordskiftet um ein ny herskipnad og fekk statsløyving til utgreiding av ein ny herplan.  I dei siste åri hev han drive sosiologiske granskingar vedkomande freds- og forsvarspursmåli, og hev gjort upptaket til ein ny samskipnad «Folkefred».  Han hev ogso gjeve ut fleire skrifter um desse spursmåli.  I politikken hev han svinga over frå sitt konservative syn i ungdomen til eit frilynd og radikalt syn, noko som ogso merkjer dei mange talor og foredrag som han hev halde i folkeakademi, kurser, stemnor o. l.  Sume av hans skrifter og bladstykke er no ogso skrivne på nynorsk.

Erik Nicolai Larsson Strønen er fødd i Sørstrønen 7. september 1862.  Han arbeidde seg fram til lækjareksamen, utdana seg vidare i utlandi og byrja i 1898 som lækjar i Oslo.  Han fekk ein stor praksis og vart ein vyrd og mykje kjend lækjar i byen.  For nokre år sidan let han lækjarverksemdi i Oslo frå seg til andre.  Dr. Strønen hadde mange interesser og hev m. a. skrive mykje i bladi.  I 1904 skreiv han boki «Billeder fra Strilelivet» som same året kom ut i 3 upplag.  Han freista her å retta på det skeive syn som byfolket og andre hadde på «strilane», fiskarfolket på øyane ikring Bergen. 

Dr. Erik Nicolai Strønen.

Han gløymde heller ikkje heimbygdi si.  Folket på Strøno hev han hjelpt til vegar, bryggjor, ungdomshus o.a., og då heradet fann det for dyrt å byggja elektrisk leiding til Nordøyane tok dr. Strønen ein stor part avbyggjekostnaden på seg og skaffa dermed grendi elektrisk ljos og kraft.  Gutar frå Osbygdi og andre stader hev han hjelpt fram på skular eller sett igang med bureising o. l.  Det største merke sette dr. Strønen etter seg, då han i 1936 gav heimbygdi eit legat på 50 000 kroner til utdaning av evnerik ungdom på lærarskular, handelsskular, tekniske skular og universitetet.  Um hans gåvor elles syner me til sjølvbiografien nedanfyre.

Då dr. Strønen på 75 årsdagen sin var på vitjing i Osbygdi nytta osingane høvet til å takka han, med di formannskapet, skulestyret og mange andre møtte upp hjå han den dagen.  Frå formannskapet fekk han ei serleg adresse og det kom blomar og gåvor i mengd.  At dr. Strønen ogso er vyrd utanfyre Osbygdi synte dei mange heidrande artiklar um han i bladi den dagen, ikkje minst i dei store Bergens- og Oslobladi.
For eit par år sidan skreiv dr. Strønen sin sjølvbiografi til mogeleg bruk for ei bygdebok, og då alle osingar kann ha interesse av å sjå korleis ein Os-gut arbeider seg fram tek me nedanfyre med heile sjølvbiografien:

ET LEVNETSLØP.
Å gi sig av med å skrive sin egen biografi er av lett forståelige grunner ikke alltid så like til.  Når venner og bekjente såvel i Os som andre steder har opfordret mig til å utgi min biografi og livserindringer, har jeg alltid avslått opfordringene, tiltross for at jeg nok kunde ha noget på hjertet – bl. a. for ikke å bli beskyldt for ubeskjedenhet.
Da nu Os’ historie skal utgis, har jeg allikevel besluttet mig til å se bort fra de hensyn, som tidligere har holdt mig tilbake, idet jeg her finner en av flere grunner passende anledning til såvel å utløse en personlig trang som til å imøtekomme mine venners, spesielt osingenes, ønsker om å fortelle litt om mitt levnetsløp, og det er da også især til dem, jeg henvender mig med disse linjer.

Plassen tillater mig kun å ta med, hvad der ved denne anledning trenger sig mest på og ligger mig mest på hjertet.  Det øvrige jeg kunde ha å fortelle fra forskjellige områder av mitt lange liv, må jeg la ligge, til tross for at jeg formaster mig til å mene at det i flere henseender kunde fange en lesers interesse.

Jeg begynner med barndomsdagene og skal da oplyse at jeg den 7. september 1862 er født på Sørestrønen i Os, hvor mine foreldre, Lars Hansen Tøsdal og Anna Margrethe Eriksdatter Hatvik, kjøpte gard.  Min far døde, da jeg var 7 år gammel, og mor sått igjen med sine 6 barn, Anna, Serine, Hans, undertegnede, Jørna og Larsine.  Ikke lenge efter fars død solgte mor gården og kom på kår.  De tre eldste barn tok da ut, Anna og Serine for å «tjene» hos bøndene, Hans for å gå inn på underoffisersskolen efter et års tid å ha fart til sjøs.  Han blev flere år senere kjøpmann i Oslo og døde for mange år siden.  Vi tre yngste, undertegnede, Jørna og Larsine blev med små avbrytelser, hvor vi var borte hos fremmede, hjemme på kåret i vilkårsstuen, til vi blev konfirmert.  Selv hadde jeg en ubendig higen efter å komme bort fra forholdene, som jeg følte knugende.  Bort vilde jeg snarest mulig.  Ut vilde jeg – ut for å «bli til noget».  Derfor vilde jeg bli tidlig konfirmert og lot mig 14 år gammel innskrive til konfirmasjonsforberedelsen hos presten i nabosognet Fana.  Hos ham kunde jeg bli konfirmert et år tidligere enn hos presten i Os.

Såvel mor som mine eldre søsken stillet visstnok forhåpninger til mig, og opmuntret av min kjære lærer Lars Walle, gjorde de sitt beste for at jeg kunde komme på amtsskolen, hvad foreløbig var mitt brennende ønske for senere å bli «krambodkar» i Bergen.  Der blev skrapt sammen til et fem måneders kursus på amtsskolen på Utne.  Opholdet der kom nok ikke på mere enn 16 – 18 kr. måneden.  Skolen var gratis.  Pensjonen hos ”mor Utne” var eventyrlig billig dengang.

Da så mor kunde sende mig avsted, var hun både glad og forventningsfull, fordringsfull og syntes jeg, idet hun ved avreisen uttalte: ,Ja nu, Niclas, tar du det første skritt til din utdannelse, bli nu flink, så du selv med tiden blir amtsskolestyrer».  ”Det kan du ikke vente mor», svarte jeg.  ”Jeg måtte bli en studert mann da, og så høit må du ikke tenke.  Blev jeg foreløbig krambodkar, skulde jeg være fornøid» . «Ja», falt mor videre inn  ”jeg har nu en anelse om at der blir noget av dig Niclas, og kommer du nogen gang til penger, må du endelig være god mot dine søsken og de fattige».  Det kom som en inntrengende bønn til mig og illustrerte så klart et fremtredende karaktertrekk hos mor – hennes omtanke for sine og varme hjertelag for de fattige.  Likesom far var hun alltid betlerens venn, bad ham inn, lot ham varme sig, gav ham mat, og han forlot aldri tomhendet hennes hus, om enn hun selv måtte gi avkall på nokså meget.

Ca. 15½ år gammel var jeg ferdig med amtsskolen med en første klasses attest i lommen, hvor det bl. a. sies at jeg alltid vilde komme til å utvide mine kunnskaper.  Lærerne var kand.teol. Kullmann-Olsen, den senere skoledirektør Kullmann, og seminaristen Aasmund Winje, den senere statsråd, begge siden mine venner for livet.  Nu fikk jeg straks plass som handelsbetjent ved en bondehandel nederst i C. Sundts «gård» i Bergen, takket være min kjære hjelpsomme fetter og venn Ole Nilssen, som dengang var bokholder og prokurist hos nothandlerfirmaet Ole Jansen i Bergen.  Senere blev han sjef og innehaver av det ansette bergensfirma O. Nilssen & Søn.  Han var født på vår ættegard Tøsdal og blev der til 3 års alderen, hvorefter han kom til Strønen og vokste op der.

Efter 5 måneder var bondehandelen konkurs, og jeg stod på bar bakke, uten stilling.  Skulde det vart mange dagene, vilde jeg kommet i nød.  Jeg speidet flittig i avisene efter ledige plasser og fant 2 ledigaverterte, en skomakerlærling – og en løperguttplass.  De tiltalte mig ikke, men jeg måtte allikevel under forhåndenværende omstendigheter være glad til, om jeg kunde få dem.  Begge plassene var besatte, da jeg innfant mig – til alt hell som det snart skulde vise sig.

Umiddelbart efter å være avvist på begge steder kiker jeg i en meget trist sinnsstemning på avertissementene i en annen avis og finner et, hvor der søkes en apotekerdisippel på Løveapoteket i Bergen, hos Lars Monrad-Krohn.  Lå det ikke for høit for mig?  Jeg dristet mig dog til å våge forsøket og innfant mig straks hos apotekeren, som mottok mig med den aller største elskverdighet, da jeg fortalte ham mitt ærend.
Denne gang var jeg ikke for sent ute.  Han spurte efter min skolegang, kunnskaper og attester, prøvet mig i forskjellige fag.  Hans frue Cicilie og sønnen Hjalmar kom tilfeldigvis også tilstede, og fruen blev meget interessert i mitt forehavende, leste mine attester, spurte efter mine familieforhold, og da jeg kunde fortelle at mor var enke og kårkone uttalte hun, henvendt til sin mann: «Han er jo en flink og bra gutt efter attestene fra amtsskolen og hans prinsipal å dømme.  Det kunde være en god gjerning å gjøre noget for en fattig enkes sønn.  Vi kunde kanskje gjøre noget ut av gutten».  Gemalen og sønnen lyttet omtenksomt til hennes tale, som vant den deres bifall.  Jeg hadde nesten følelsen av at jeg var antatt. «Ja gutten min», fortsatte apotekeren, «vi vil sove på det, kom igjen i morgen ved halvtolvtiden, skal du få svar».  Jeg behøver vel ikke å fortelle at jeg innfant mig presis neste dag.  Alle 3 fra dagen før kom mig smilende imøte og gratulerte mig med at jeg var antatt. «Du er blitt den utvalgte blandt 25 ansøkere, hvorav flere med middelskoleeksamen», fortalte man mig, «om nogen år er du farmasøit og med tiden apoteker.  Du kommer til å spise ved vårt bord.  Du er vel glad nu?»  Jeg var yr av glede.
Den overveldet mig, kunde nesten ikke tro det var sant.  Var det virkelig mig? Jeg som for nogen minutter siden var uten stilling, så å si uten mat og tak over hodet, og nu sikret en så, som jeg syntes, fin stilling med kost og losji og årslønn til.  Spise til bords med apotekerens i stedetfor å være henvi st til losji og kost på den upropre, mørke «bondestuen» nede i det stinkende, svarte smuget.  Og selv bli apoteker med tiden? Jo, det sa de da.  Gutten syntes det var en stor ophøielse, da det snart stod klart for ham at det var virkelighet og ikke bare et fata morgana.  Jeg fikk stammet frem en takk og bad farvel.  Fru Cicilie rakte mig hånden med ordene: «Velkommen imorgen, gutten min».  Tristheten og bekymringene var som ved et trylleslag forvandlet til glede og lykkefølelse i en helt ny verden.  Latinen og duften fra krukker og glass i det ærverdige apoteks reoler og de lærde miner hos de fine mennene innenfor skranken talte allerede til guttens fantasi.  Det ser ut for at det ikke alltid er så dårlig lodd å være en fattig enkes sønn.

Jeg glemmer aldri hine foran citerte hjertelige ord fra fru Cicilies munn.  De har alltid gjenlydt i mitt øre.  Hvilken edel sjel, hvilken hjertensgodhet og sjelsnoblesse hos denne kvinne, hvilken forståelsesfullhet og godhet hos hele familien!   De er nu døde alle disse tre gode, høit kultiverte mennesker, sønnen Hjalmar for bare nogen år siden.  Hvor jeg er dem takk skyldig!

Æret og fredet være deres minne:  De vil alltid komme til å stå som et lysende eksempel. 

Selv om farmasien og det medisinske studium griper så lite inn i hinannen, har så lite til felles at farmasøiteksamen efter den gamle ordning ingen forutsetninger hadde for å lette eller forkorte det medisinske studium, blev dog min utdannelse i farmasien den naturlige veiviser og inngangsport til den bane, som skulde føre mig frem til læge.  Dessuten hadde jeg som farmasøit anledning til i studietiden å ta en jobb, når det blev altfor galt med finansene, i det tilfelle hvor der ikke gas andre nærliggende chanser til å tjene noget til mitt underhold, for eksempel ved å selge symaskiner blandt arbeiderbefolkningen i Oslo, gi informasjoner, skrive avisnotiser av og til o.s.v.

Sikkert er at min farmasøitutdannelse blev den ubestridelig direkte foranledning til mitt medisinske studium, og var jeg ikke blitt antatt som apotekerdisippel, vilde livet ha fortonet sig ganske anderledes for mig – og for mange andre.

Apoteker Lars Monrad-Krohn, tilskyndet av sin høisinnede frue Cicilie, født Konow, og sønnen Hjalmar, kastet ved hin anledning en sten i vannet som satte ringer, større og større ringer.  Efter utstått disippeltid, der ved en gunstbevisning fra apotekerens side blev nedsatt fra kontraktstiden på 5 til bare 3 år, fikk jeg farmasøiteksamen, dengang kalt medhjelpereksamen, hvorefter jeg et par år fungerte som farmasøit ved apoteket.  I denne tid begynte jeg efter fattig leilighet – der blev ikke levnet megen tid til det – å forberede mig til middelsskoleeksamen med artium for øie.  Jeg tenkte allerede på å bli læge – uten å innse det dumdristige i denne plan.  Uten midler eller forbindelser, uten engang å ha middelskoleeksamen å tænke på lægestudiet forekom alle undtagen mig seilv for det rene vanvidd.
«Vær fornøid med kjøttgrytene i farmasiens trygge havn, gi dig ikke ut på de villsomme vidder», foreholdt fru Cicilie mig.  Det manglet ikke på gode råd og formaninger.  Apotekeren misbilliget i høi grad slike «høitflyvende planer».  «Legg denne bondeforfengeligheten til side, gutten min», irettesatte han mig alvorlig.  

«Du bli doktor! Hvorledes kan du flyve, når du ingen vinger har?  Det henger for høit for dig det eplet, gutten min».  

Just det at det hang så høit, gjorde det ennu mere attråverdig, og vingene fikk jeg da anskaffe mig, selv om de bare blev rudimentære, så jeg måtte flyve langsomt, etappevis.  Jeg satte alle vanskeligheter, alle hensyn – også hensynet til at jeg gjorde familien så meget imot – ut av betraktning, så ondt denne min hensynsløshet enn gjorde mig.  Egenrådige knekter går så ofte sine egne veier.  Læge vilde og skulde jeg bli.  Lægegjerningen var blitt mit ideal, stod for mig i rosenrødt.  Å kunne helbrede sykdommer, lindre smerter, være de sykes trøst og og hjelper i deres viktigste og intimeste legemlige og sjelelige anliggender, ha menneskers ve og vel mellem sine hender, være alles herre og alles tjener – noget som jeg et eller annet sted hadde lest falt i lægens lodd – det stod for mig som det mest ophøiede, det mest attråverdige her i livet.  Og så det interessante studium som ventet mig!

Så tok jeg da spranget ut på min nye bane, fik artium, og en god dag stod jeg begeistret midt oppe i lægestudiet.  Jeg var ikke kommet langt på vei, før jeg begynte å skjele til fru Cicilies kjøttgryter og nok fikk sanne spådommen om de «villsomme vidder»; men var de enn noget ublide av og til, hadde de dog viddens charme, så jeg aldri bebreidet mig at jeg hadde begitt mig ut på dem.  Vanskelighetene var der for å overvinnes.  Friskt mot Antonius!

Ved viljestyrke, selvtillit og seig utholdenhet, altsammen verdifulle karakteregenskaper og ikke de minst verdifulle «evner» nådde jeg det mål, jeg i ungdommelig naiv dristighet og ungdommens uvorne uforferdethet hadde sått mig.  Jeg hadde satt mig et mål, vilde og måtte nå det.  Selvfølgelig blev veien lettere, efter at jeg endelig langt ute i studiet fikk verdifull støtte hos min bror Hans, som var blitt kjøpmann i Oslo (kjøpmann H. Tøsdal) – æret være hans minne – og til slutt også hjelp fra annet hold.  Lykken stod den dristige bi.  Mor og mine søsken oplevet å se mig som læge i stedetfor amtsskolestyrer.

Jeg har hat megen glede og tilfredsstillelse i min lægegjergjerning.  Den har på mange måter gjort mig tilværelsen interessant og innholdsrik.  Jeg vilde ikke ha byttet den i en apotekers eller noget annet metier.

Det er falt i min lodd å være to ganger gift, første gang med enkefru Karen Olava Olsen, født Kalseg, fra Eidsvoll, enke efter urmaker Hans Olsen i Oslo.  Hennes foreldre var gårdbruker Ole Kalseg og hustru Karen.  Efter 35 års barnløst ekteskap rykket døden henne for snart 7 år siden fra mig.  Borte var hun til min usigelige sorg, dette gode menneske, min venn og kamerat, som betydde så meget for mig, hadde vært min hjelp, trøst og støtte på så mange måter.  Jeg skylder henne takk for så meget og kan ikke gjøre mig fortrolig med nogen annen tanke enn at adskillelsen bare er midlertidig.
Med hensyn til mitt annet giftermål må det nu være mig tillatt å foreta en digresjon og uten mange omsvøp forutskikke en beretning om, hvorledes – høist merkverdig – knallende pistolskudd med en derav forårsaket forsinket avreise skulde komme til å gripe så dypt inn og få så skjebnesvangre følger. 
Hvor livet kan være mangfoldig, eventyrlig.  Jeg kommer gående gjennem boulevarden Rambla i Barcelona for å hente min håndkoffert på hotellet og innen en halv time avreise til Perpignan i Sydfrankrike, da jeg plutselig blir vidne til et oprørsforsøk.  

Det knaller skudd fra begge sider, en mann faller død om et par meter fra mig, rammet av en kule.  Publikum forsvinner som avner for orkanen under skrik og hyl.  Selv søker jeg fortumlet inn i den første og beste sidegate, og jaget av skrekk iler jeg uten mål og med, inntil jeg plutselig finner mig igjen ute på utstillingsterrenget, langt borte fra Rambla.  Her hersket den dypeste fred og ro.  Jeg kom i samtale med en herre, en rnarineingeniør, og fortalte ham min uhyggelige oplevelse.  Med et skuldertrekk og et smil, som sa: «Blås, er det noget å snakke om», fortalte han at slikt var man blitt så vant til at der ikke blev lagt nogen brett på det.  Fullstendig uberørt slår han det hele ganske kynisk hen i morsomheter.  Merkverdig forresten hvordan hans optreden beroliget mig, måskje bidrog hertil at jeg litt efter litt hadde vennet mig til politiske optøier – om enn av mindre alvorlig art – i andre spanske byer.  Han distraherte hypnotisk mine tanker fra oplevelsen.  Skrekken fortok sig fullstendig.  Det var alt glemt.  Stedet åndet som sagt bare fred. 

Toget til Perpignan var gått, jeg slo mig til ro, og snart overlatt til mig seilv begynte jeg å tumle med minner fra tidligere besøk i dette strøk, minner som overveldet mig og fremkalte en blanding av vemods- og gledesstemning.  Det var en av disse Sydens betagende, solfyldte dager under skyfri, eventyrblå himmel.  Jeg slentrer omkring, betrakter de herlige utstillingsbygninger, og lokket av minnene gjør jeg en avstikker inn i parken, som så innbydende grenser umiddelbart inn til terrenget og rolig og malerisk hever sig mot toppen av en høide med utsikt over Middelhavet.  Hvem kunde vel tenke på skudd og ufred her.  Et par år før min hustrus død hadde hun og jeg tilbragt mangen uforglemmelig stund sammen her, frydet oss over parkens skjønnhet og prakt.  Denne gang kom jeg der alene, uten henne.  Jeg forsøker å la vemodet fare og hengir mig i lykkelige erindringer.

Det var mig umulig å løsrive mig fra stedet, fra den vidunderskjønne park, opbygget i terrasser langs skråningene med Sydens trær og blomster i all sin rike mangfoldighet, en ubeskrivelig farve- og blomsterprakt og dens berusende aroma, «kjærlighetsstier», irrganger og labyrinter av blomstrende og duftende rosenbusker mellem forfriskende fontener og sprudlende kaskader.  Alt dette med en henrivende utsikt over det historiske, asurblå Middelhav i tilgift.   Jeg gjennemtråler parken, møter det ene lykkelige par efter det annet, gående eller sittende på benkene i rosengangene.  Jeg var nesten fristet til å misunne dem, vemodet innfant sig på ny, jeg følte mig ensom og fattig, tross all den naturens herlige rikdom jeg fråtset i.  Jeg finner en benk, mens to damer, som jeg ganske riktig antok for mor og datter, setter sig på en benk skrås over for mig.  De talte et sprog, som jeg mente var spansk.  Til min overraskelse faller datteren plutselig inn på norsk, idet hun tørrer sveden av pannen: «Phu, hvor varmt!  Det smakte godt å få sette sig». «Å», falt jeg umiddelbart inn, «her er så skyggefullt og herlig.  Varmen bør ikke genere».

«Er De nordmann?» spør damene forbauset.  «Jo, jeg var da det».  Presentasjon. Datteren var en meget smukk dame, som snart viste sig også å være meget livlig og elskverdig.  Det var det første, men ikke det siste møte med henne.  Når jeg mange ganger senere promenerte i rosengangene i dette henførende paradis, var jeg aldri ensom.  Skjebnen skulde her innhente to mennesker.  Ingen kan undgå sin skjebne, kjære leser.  Den kan endog – som man ser – med revolver i hand tvinge en til underkastelse.  For mitt vedkommende hadde den meget lunefullt bestemt at jeg efter en enkemannsstand på 5 år, tross mine tidligere fromme forsetter og 72 år skulde komme til å inngå nytt ekteskap med dåamen fra denne «Edens have», som jeg da tillater mig å presentere som den dengang 46-årige argentinerinne Anita Helena Lastenia Bøhm – alderen opgitt med rette vedkommendes tillatelse.

Hennes foreldre var norske, faren overingeniør og en tid sjef for ingeniørdepartementet i en av Argentinas provinser.  Han fikk under denne sin departementssjefstid efter eget initiativ innført desimalsystemet i sin provins, en oplysning som muligens kunde interessere, for så vidt som det var en nordmann, som fikk denne hedrende opgave.  Bedstefaren på morsiden var den navnkundige distriktslæge Torstein Næsheim på Voss.  Begge besteforeldrene på morsiden var ætlinger henholdsvis av den kjente Galtung- og Rustungslegt i Hardanger.

En ubarmhjertig plassmangel forbyr mig ved denne anledning å berette om trekk fra min praksis, patienters psyke, samt inntrykk fra reiser og av personer, jeg er kommet sammen med, så meget jeg enn kunde ha lyst og av flere grunner opfordring dertil.  Jeg må også la være å fortelle nærmere om de tre anledninger, jeg har svevet i ytterste livsfare, siste gang for ca. 15 år siden.  Hvis plassen tillot at jeg fortalte de nærmere omstendigheter ved hendelsene og redningen hver gang, vilde leseren like så lite som jeg selv være i tvil om at der var skjedd undere.  Miraklenes tid er ikke forbi.  Hvem var så den usynlige redningsmann som var hos mig hver gang?  Sikkert den samme som i sin tid lot mig finne veien til Løveapoteket.  Men hvorfor var det så om å gjøre å redde min karriere, mitt liv og helse ?  En annen begivenhet trer frem i min erindring som et lysende billede på bakgrunn av en noget trist stund i slutten av min studentertid.  Jeg finner å burde ta den med, ikke bare på grunn av den betydning den fikk for mig og den menneskelige godhet og bekymring for medmenneskers ve og vel, som den så smukt vidner om, men også fordi leseren her vil bli styrket i troen på at der ikke bare gis likegyldige ignoranter likeoverfor medmenneskers vanskeligheter.  Jeg hadde meldt mig til eksamen til 2. avdeling, men overarbeidet og nervøs som jeg var hadde allerede eksamensfeberen sått inn, og i skrekken for eksamen hadde jeg likesom ved forrige semester bestemt mig til å trekke mig tilbake også denne gang.  De medisinske studenter frk. Dagny Bang (nu læge i Oslo), frk. Harma Jæger, professorens søster, fru Martha Peersen (senere læge i Stavanger) og frk. Johanne Hwallmann (nu læge i Oslo, fru Johanne Feilberg) måtte ha hørt om dette, hatt kjennskap til min nervøse nedstemthet og skjønt hvad grunnen var.  De var så langt fra å være mine kamerater som vi tidligere næsten ikke hadde vekslet ord med hverandre.  Det var mig derfor så meget mere påfallende at de alle 4 en god dag passet mig op, for som de sa å ta mig i skole og snakke mig til fornuft.  «De tenker vel ikke på å trekke Dem tilbake nu igjen, Strønen?» begynte de.  «Det må De absolutt ikke gjøre.  Kast engsteligheten overbord.  De kan meget mere enn De innbiller Dem.  Gå bare op og De skal se det går godt».  Således bearbeidet de mig inntrengende en stund.  Deres opmuntringer og forsikringer om godt utfall kurerte mig.  De gav mig nytt mot, blev den avstivning og det puff fremad fra på «på stedet marsj», som jeg just trengte til.  Så gikk jeg da op til eksamen, og det gikk godt.  Så meget godt og så megen moralsk ansvarsfølelse der kan bo i kvinnehjerter.  Det er mange måter, hvorpå man kan yte sine medmennesker verdifull hjelp.  Mere enn engang har jeg siden sendt disse mine gode kolleger en vennlig tanke og en lønnlig takk.

Skulde nogen av leserne ha interesse av å vite mere om mitt vita, må jeg ha lov til å henvise til en artikkel i Bergens Tidende i anledning av min 70-årsdag.  Den lyder:  ”Efter sin lægevidenskapelige embedseksamen blev dr. Strønen assistentlæge hos distriktslægen i Holla og var en tid konstituert i embedet, inntil han drog utenlands, til Berlin, Wien og Paris for å studere videre.  Efter hjemkomsten nedsatte han sig som læge i Oslo, hvor han i over 30 år har praktisert og erhvervet sig en sjelden stor praksis.  I årenes løp har han gjentatte ganger foretatt lengere studieophold ved utenlandske klinikker og således holdt sig ajour med fremskrittene på sitt spesialområde. Dr. Strønens motige kamp mot begrensningen av adgangen til det medisinske studium, som blev en seier for de synspunkter han hevdet såvel i polemikk i dagspressen som i sine brosjyrer til Stortinget, vil i interesserte kretser sikkert minnes med takknemlighet.  Strønen har også optrådt som skjønnlitterær forfatter, og hans  «Billeder fra Strilelivet» fikk i sin tid en meget god mottagelse av kritikken.  Likeledes har han fra sine mange og utstrakte reiser leilighetsvis levert reiseskildringer i den norske presse, likesom han også har deltat i diskusjonen om aktuelle spørsmål, som har hatt hans interesse.  Hans bidrag har alltid tatt farve av hans originale livssyn og særpregede personlighet.
Som menneske nyter doktoren i vide kretser godt ord for sin rundhåndede hjelpsomhet, bl. a. til begavet ungdom, som han har hjulpet på den akademiske bane.  Ifjor skaffet han sin fødeø Strønen og omliggende øer elektrisk lys og kraft, da kommunen ikke så sig istand til å bekoste det på egen hand, likesom han har skjenket penger til ungdomshus, veier og dampskipsbrygge på Strønen.  Glemmes skal det heller ikke at han ved pokaler og pengebidrag har støttet skyttersaken i Os.  Hans store hjelpsomhet også mot nærmere og fjernere slektninger er noksom kjent.  Nevnes kan i så henseende bl. a. at der på Strønens-minne og Liborg i Os ved hans hjelp er blitt lagt henved 50 mål brakkmark under kultur.

Strønen savner ikke sosiale og politiske interesser, men hans lægegjerning har utelukket aktiv deltagelse i politikken, bortset fra enkelte tillitshverv innen Oslo høires organisasjon.  Til minne om sin avdøde frue har doktoren efter hennes ønske oprettet et legat på 25 tusen kroner til beste for gamlehjemmet på hennes fødested Eidsvoll.  Beløpet er innbetalt.  Rentene skal anvendes til sommerutflukter og festbespisninger for de gamle utenfor de stove høitider». 

*

Når jeg nu snart 74 år gammel og ennu ved god helse ser mig tilbake, føler jeg mig sant å si som en lykkelig mann.  Seiren og hellet synes å ha fulgt mig.  Jeg kan se tilbake på resultater, som har gagnet og gledet også andre enn mig selv, og mest lykkelig er jeg ved å være nådd så langt at jeg har lært å gi Gud først og fremst æren og takken for hans nådige førelse. 
Jeg vil slutte med et inderlig ønske om fremgang, hell og lykke for Osbygden.  Jeg har det håp at den vil komme til å fostre mange sønner, som tar sig frem i verden til glede og gagn for sig selv og andre.  Gud velsigne min kjære vakre hjembygd.

1 august 1936.
Erik Nicolai Strønen.