BJØRNEN

Frå OS SOGA III side 240 – 247

46. BJØRNEN. 

Namnet på fjorden utanfyre, Bjørnafjorden, og på halvøyi der garden ligg ytst ute, Bjørnahalvøyi, hev ogso gjeve garden namn.  Viki og landingsplassen nedanfyre hev fenge namnet Bjørnaviki etter gardsnamnet. 

Uttale:  Bjø’dn.  

Skrivemåtar:  Biørnenn (1640), Biørnen, Biønnen (1675), Bjørndal (1666), Bjørn, o. s. fr.

Garden ligg ved sjøen på austsida av Bjørnahalvøyi, nær ut mot ytste odden Bjørnatrynet.  Garden er uppteken frå Halhjem og hev likeins som den vore baronigard til brukaren kjøpte i 1931.  Bjørnaviki høyrer retteleg til Lunde og bruket er uppteke frå denne garden.  Bjørnaviki var Lyseklostergods, likeins som Lunde, til dess bygslemannen kjøpte i 1879. 

Or gamle matriklar og teljingar: 
1668: Agger og eng ligger gandske øde och ehr opædet af creaturer och husene staar til nederfaltz och gandske odde og iche bruches af noggen.  Kand saae ½ tønde, afle 1 tønde og kand føde 4 nøed.  
1723: Ingen sætter men furreskoug til fornøden brendefang og huusfornødenhed, ingen qvern eller fiskerie, maadelig jordart og noget tungvunden.  Haver ingen brug eller næring uden allene gaarden og dens aufl.  
1865: Bjørnen med Bjørnevig og 1 plads: Har 9 maal dyrket ager og eng, deraf intet godt, 5 maal middels og 4 maal slet, har 36 maal naturlig england, hvoraf 6 maal godt, 16 maal middels og 14 maal slet, intet af englandet kan dyrkes.  Har skog til husbrug men intet at sælge, Bjørnevig har kun brændeved, kan føde 2 ungnød ved lyng, er middels at bruge, dog er Bjørnevig meget letbrugt, er almindelig drevet, lider af tørke. 

Busetnad og buskap. 

	Hus-	Menne-	Hes-	Stor-	Sma-	Gjei-	Svin.	Utsåd		Utsåd
	lydar.	skje.	tar.	fe.	ler.	ter.		korn.		poteter.
1657	1			2
1668	0			4				0,5	tun
1723	1			4				1	»
1800	3	12
1835	3	15		7	8			3	»	3	tun.
1865	4	17		13	36		3	4,5	tun.	8	tun.
1900	4	22		12	17		1	6,5	hl.	20	hl.
1920	3	22		8	14		2	3,2	mål	4	mål
1930	3	17		10	9			1	»	3,5	»
1939				8					»	4	»

BJØRNEN 1. 

Mikkjel Olson Bjørnen er nemnd som brukar her i 1640 og er fyrste mann som me finn nemnd i Bjørnen.  Truleg er det han som frå fyrst av hev rydja og bygt garden.  Mikkjel var gift, men fekk ei bot i 1640 avdi han hadde fenge eit barn utanum ekteskapet. 

Ola Bjørnson Bjørnen var brukar i 1650 åri og hadde bruket til 1664.  Det er lite truleg at han var frå Os.  Kannhenda var rette namnet hans Ola Torbjørnson og den Peder, som er nemnd nedanfyre, var då truleg bror hans. 

Peder Torbjørnson Bjørnen er nemnd i 1650 og 1660 åri.  Han var med i herferdi 1658 – 60 og likeins i 1665.  Han var truleg bror åt Ola og hadde kannhenda ikkje noko me bruket å gjera. 

Garden låg øyde og usådd frå 1664 til 1669. 

Ola Bjørnen, f. ikr. 1620, vart brukar i 1669.  Um dette er den same Ola’n som hadde garden til 1664, er uvisst, men det er fleire ting som tyder på at det kann vera same mannen.  Han hadde fyrr vore gift med ei som heitte Botilda, og vart ikr. 1669 gift med ei Brita, f. ikr. 1645.  Av borni kjenner me: Barbru, f. 1670, g. 1697 Lars ytre Haugland, s. y. H. 1, Marta, f. 1672, g. 1710 Endre indre Tuen, s. i. T. 2, Anders, f. 1675, s. n. Ola døydde i 1700. 
Ekkja Brita Bjørnen hadde so bruket nokre år. 

Ivar Knutson Lunde, f. ikr. 1648, vart i 1705 gift med ekkja Brita Bjørnen og bygsla bruket her.  Han hadde fyrr havt eit bruk på Lunde, s. L. 4, og var fyrste gong gift i 1686 med Anna Tomas dtr. Henanger, f. ikr. 1644, d. 1704.  Sjå elles um Ivar under Lunde 4.  Han døydde i 1716 og Brita året etter. 

Anders Olson Bjørnen, f. 1675, bygsla bruket etter mori og stykfaren.  G. 1713 Anna Johannes dtr. Gåsdal frå Samnanger, f. ikr. 1673.  Dei fekk ei dotter Guro, f. 1716, g. 1742 Johannes Røttingen, s. R. 2.  Anders dreiv fiske, men sat tungt i det dei nokre åri han hadde bruket.  Han døydde alt i 1717. 
Ekkja Anna Johannes dtr. stjorna so bruket nokre år. 

Svein Johannesson Askvik, f. 1691, vart i 1722 gift med ekkja Anna Johannes dtr. og fekk bygsla bruket.  Anna døydde i 1728, og Svein gifte seg att same året med Synneva Jons dtr. Valle, f. 1695.  Dei hadde ikkje born.  Svein dreiv med sjøen likeins som fyremannen.  Han sat sverande tungt i det den fyrste tidi, men det vart noko likare etter andre giftarmålet.  Svein døydde i 1741. 

Ola Larsson indre Moberg, f. 1711, vart i 1742 gift med ekkja Synneva Jons dtr. og hadde alt året fyrr fenge bygsla bruket.  Synneva døydde i 1763, og Ola gifte seg att same året med Anna Mons dtr. Bjoarvik, f. ikr. 1730.  Anna var ikkje fødd i Bjoarvik, men var kannhenda syster åt mannen der.  Ola fekk tvo born i siste giftarmålet, men dei døydde unge.  I 1758 var Ola mykje uheppen, med di han då fekk eit barn med tausi si.  Han sat tidlegare godt i det, men som bot for misferdi si måtte han leggja helvti av alt det han åtte, og vart sidan radt fatigmann.  Ola døydde i 1776 og Anna nokre år seinare. 

Hans Hansson Ask frå Kvinnherad, f. 1742, bygsla bruket i 1777.  G. 1775 Brita Nils dtr. Teige frå Kvinnherad, f. ikr. 1736.  Born: Hans, f. 1775, s. n., Nils, f. 1781.  Nils stod i sjøvernet og var i 1801 med i Kjøpenhamn, s. O. B. I 503, og var likeins med i det norske sjøvernet 1807 – 08.  Me høyrer ikkje meir um han, og truleg døydde han i ufreden.  Hans var fiskar og sat tolleg godt i det.  I 1788 møtte han upp på tinget og krov Bjørnen fredlyst, «da uberettigede hugger furutrær, birketrær og older i Bjørnen skov, og om vinteren nasker de og skjærer lyng, gården til ruin og skade.»  
Garden vart no fredlyst.  Hans døydde i 1806 og kona i 1804. 

Hans Hansson Bjørnen, f. 1777( 5? ), bygsla farsbruket i 1803.  G. I 1801 Brita Pauls dtr. Ferstad, f. 1763, d. 1824, g. II 1825 Anna Ols dtr. Skjeie, f. 1801, d. på barseng 1827, g. III 1828 Helga Ols dtr. Storum, f. 1780.  Born: Brita, f. 1802, s. n., Guro, f. 1827, g. 1862 Hans Nilsson Glesnes, s. Særvoll 6.  Hans var båtbyggjar.  I 1815 fekk han Bjørnaskogen fredlyst på nytt, då uvedkomande atter var byrja naska i skogen.  Hans døydde i 1836, og ekkja gifte seg att året etter med Rolf Lunde, s. br. 3.  

Johannes Olson indre Tuen, f. 1802, vart i 1825 gift med Brita Hans dtr. Bjørnen, f. 1802, og fekk same året bygsla bruket etter verfaren.  Born: Brita, f. 1825, g. 1849 Nils ytre Moberg, s. y. M. 2, Malena, f. 1827, g. 1860 Anders ytre Tuen, s. y. T. 2, Ola, f. 1829, g. 1850 Brita Ferstad, s. Ulven 1, Hans, f. 1831, s. n., Dordi, f. 1834, d. ug. 1865, Johannes, f. 1835, d. 1850, Simon, f. 1837, s. br. 2, Kristi (tvilling), f. 1840, g. 1893 Peder Røttingen, s. R. 5.  Tvo born døydde unge.  Johannes var båtbyggjar likeins som fyremannen.  Han døydde i 1883 og kona i 1876. 

Hans Johannesson Bjørnen, f. 1831, bygsla bruket etter faren i 1864.  G. 1861 Sesilia Anders dtr. Døsen, f. 1842.  Born: Brita, f. 1860, i Amerika, s. O. B. II 40, Johannes d. e., f. 1863, d. 1884, Anders, f. 1866, s. n., Kari, f. 1868, s. br. 3, Hans, f. 1871, g. 1896 Brita Lunde, s. L, 4, Malena, f. 1874, i Amerika, Anna, f. 1876, i Amerika, Elias, f. 1880, g. Hansina Hans dtr. Haugland, i Amerika, Dordi, f. 1883, g. 1903 Henrik Kuventræ, s. Askvik 10, Johannes d. y., f. 1887, i Amerika.  Hans dreiv fiske og treskoarbeid attåt gardsbruket.  Han døydde i 1922 og Sesilia i 1920. 

Anders Hansson Bjørnen, f. 1866, bygsla farsbruket i 1893.  G. 1887 Marta Ols dtr. Foer frå Fusa, f. 1861.  Born: Ingeborg, f. 1888, s. n., Hans, f. 1892, i Amerika, Ola, f. 1896, bygningsmann, b. Fana, Anders, f. 1897, d. ug. 1939, Hanna, f. 1899, g. 1926 Jakob ytre Haugland, s. y. H. 19, Malvin, f. 1902, bygningsmann, g. 1925 Marta Elias dtr. indre Haugland, b. Fana, Jon, f. 1904, i Amerika.  Anders hev drive som byggmeistar. 

Ola Johanson Bruarøy, f. 1889, kjøpte bruket i 1931 og vart brukar etter verfaren.  G. 1920 Ingeborg Anders dtr. Bjørnen, f. 1888.  Born: Johan, f. 1921, Marta, f. 1923.  Ola hev vore arbeidsformann ved støyping av betongmaster o. l. 

BJØRNEN 2 (Bjørnavik). 

Ola Larsson Lunde, f. 1720, som fyrr hadde vore brukar på Lunde, s. L. 3, flutte hertil i 1758 og rydja og bygde her.  Bjørnaviki høyrde då til garden Lunde likeins som no.  Ola vart gift i 1748 Malena Nils dtr., f. ikr. 1725, d. 1749, g. II 1752 Mari Ingebrigts dtr. Skjeie, f. 1723.  Born: Alv, f. 1755, Ragnhild, f. 1764.  Tvo born døydde unge.  Ola dreiv med sjøen og greidde seg betre her enn på Lunde.  Han døydde i 1775, og kona og borni flutte då burt.  Me finn dei ikkje att i Osbygdi og veit ikkje kvar det vart av dei. 

Johannes Jonson Lunde, f. 1733, festa bruket i 1776.  Han hadde vore brukar heime på Lunde fyrr, s. L. 4.  G. I 1755 Ragnhild Peders dtr. ytre Moberg, f. 1719, d. 1782, g. II 1783 e. Brita Ols dtr. Halhjem, f. p. Gjemdal 1746, d. 1793, g. III 1793 Barbru Torbjørns dtr. nedre Rød, f. ikr. 1745.  Johannes hadde ikkje born.  Han dreiv mykje med sjøen, og stod seg sverande godt for ein husmann å vera.  Han døydde i 1812. 

Halvard Johannesson Bjørnen, f. 1784, vart i. 1812 gift med ekkja Barbru Torbjørns dtr. og festa bruket i 1813.  Barbru døydde i 1826, og Halvard gifte seg att året etter med Marta Johannes dtr. Lyssand, f. 1794.  Born: Herborg (tvilling), f. 1832, Gjertrud, f. 1832, d. ug. 1852, Johannes, f. 1836.  4 born døydde unge.  Sonen Johannes var sjømann og åtte helvti i ei jakt «Karen Christine».  Ein dag i 1864 fall han overbord frå jakti og vart ikkje berga.  Halvard var fiskar likeins som fyremennene.  Han døydde i 1843. 

Lars Paulson Sælen, f. 1811, vart i 1843 gift med ekkja Marta Johannes dtr. og fekk festa bruket.  Marta døydde i 1851, og Lars gifte seg att året etter med Kristi Lars dtr. Røykenes, f. 1807.  Lars hadde ikkje born.  Han dreiv med sjøen likeins som fyremennene, men døydde alt i 1859. 

Simon Johannesson Bjørnen, f. 1837, gifte seg med ekkja Kristi Lars dtr. i 1861 og vart brukar her.  I 1879 kjøpte han bruket av Lysekloster for 600 kroner.  Kristi døydde i 1874, og Simon gifte seg året etter med Brita Ols dtr. indre Lekven, f. 1845.  Born: Malena, f. 1869, i Amerika, s. O. B. II 41, Kristian d. e., f. 1876, d. ung, Berta, f. 1877, i Amerika, Maria, f. 1879, g. 1903 Engjel ytre Haugland, s. y. H. 3, Kristian d. y., f. 1885, s. n.  Simon var treskoarbeidar.  Han døydde i 1903 og Brita i 1930. 

Kristian Simonson Bjørnavik, f. 1885, skøytte bruket etter faren i 1904.  G. 1906 Hansina Ols dtr. Molda, f. i Bergen 1880.  Born: Sofia, f. 1907, hushjelp, Olav, f. 1909, bygningsmann, Simon, f. 1912, g. 1935 Ingrid Engjels dtr. Bruarøy, s. ytre Haugland 22, Albert, f. 1916, trearbeidar, Johannes, f. 1918, trearbeidar, Bertin, f. 1921, trearbeidar.  Ei gjenta døydde i ung alder.  Kristian er snikkar og bygningsmann. 

BJØRNEN 3 (Bjørnahaugen). 

Ola Bårdson og kona Anna Lars dtr. festa ei tuft og busette seg her ikr. 1760.  Kvar dei var frå og kvar dei kom frå, veit me ikkje.  Dei fekk ein son, Lars, i 1765.  Ola var fiskar og dreiv med sjøen.  I 1775 flutte han frå Bjørnen, og me veit ikkje kvar det vart av han. 

Lars Tomasson Halhjem, f. 1752, busette seg her då Ola flutte.  G. 1774 Marta Kristoffers dtr., som då tente på Hovland, men som truleg ikkje var frå Os.  Lars og Marta flutte burt ikr. 1780, og me veit ikkje meir um dei.

Johannes Vinsjansson Lepsøy, f. 1747, busette seg her ikr. 1780.  G. 1782 Herborg Halvards dtr. Skåtun frå Strandvik, f. 1759.  Born: Brita, f. 1782, g. 1800 Nils Lunde, s. L. 5, Halvard, f. 1784, s. br. 2, Lars, f. 1788, g. b. Hordnes i Fana.  Ikr. 1788 flutte Johannes med huslyden til Sunde i Sund og busette seg her.  Herborg døydde straks etter. 

Svein Pederson Steinsland frå Samnanger, f. 1748, flutte hertil og busette seg her ikr. 1788.  G. 1781 Kari Steins dtr. Haug frå Samnanger, f. 1748.  I 1800 flutte Svein til ytre Lekven og busette seg der, s. y. L. 5, der ein finn meir um han og huslyden hans. 

Plassen vart no utan buande folk ei tid. 

Hans Hansson Bjørnen, som hadde br. 1, festa bruket av Rosendal i 1827.  Hans brukte det ikkje sjølv, men leigde det ut til ein annan, s. n. 

Rolf Pederson Lunde, f. 1803, leigde plassen av Hans Bjørnen og busette seg her i 1827.  G. I 1837 e. Helga Olsdtr. Bjørnen (s. br. 1), f. p. Storum 1780, d. 1846, g. II 1849 Agata Ols dtr. Borgen, f. 1800, d. 1855, g. III 1856 Mari Lars dtr. Sørstrønen, f. 1817.  Rolf fekk ein son i siste giftarmålet, men han døydde ung.  Fyrste kona hadde dotteri Guro med seg frå fyrste giftarmålet sitt, s. br. 1, og gjenta som vart uppalen hjå Rolf fekk difor namnet «Rulsa-Guro».  Osingane sa ikkje Rolf men Ruls i dagleg tale.  Rolf var notbindar og dreiv ogso med fiske.  Han og kona budde dei siste åri på ytre Drange og døydde der, han i 1886 og ho i 1893. 

Hans Andersson Halhjem, f. 1827, festa bruket i 1864.  G. I 1863 Brita Peders dtr. indre Moberg, f. 1835, d. 1866, g. II 1866 Anna Nils dtr. indre Haugland, f. 1827.  Ein son frå fyrste giftarmålet døydde ung.  Hans var bygningsmann og dreiv ogso med treskoarbeid.  Han døydde i 1900 og Anna i 1912. 

Hans Andersson Hagevik (Hovland), f. 1876, festa bruket i 1897 og kjøpte det i 1931.  G. 1897 Kari Hans dtr. Bjørnen, f. 1868.  Born: Ingeborg, f. 1900, hushjelp, b. Bergen, Herman, f. 1902, g. 1927 Ragna indre Moberg, s. i. M. 22, Sofia, f. 1905, hushjelp, b. Bergen, Hanna, f. 1908, hushjelp.  Ein gut døydde ung.  Hans er snikkar og byggmeistar, og hev havt ymse kommunale yrke. 

BJØRNEN 4 (Bjørnavik). 

Lars Kristenson, f. ikr. 1734, som fyrr hadde vore paktar på Ferstad, s. F. 1, fekk byggja eit hus og busette seg her i 1785.  Lars var truleg son åt Kristen Buskengen, s. Lysekloster 6, og hadde fyrst vore busett på Lepsøy, s. L. 6.  G. I 1775 Dordi Nils dtr. Sperrevik, f. 1749, d. 1792, g. II 1797 e. Kari Fredriks dtr. ytre Drange, f. p. Tveit i Fusa 1745.  Born: Nils, f. 1780, Marta, f. 1786.  3 born døydde unge.  Lars dreiv fiske og greidde seg nokolunde.  Han døydde i 1804.  Borni reiste tidleg ut, og me finn dei ikkje att i Osbygdi. 
Ekkja Kari Fredriks dtr. var busett her nokre år etter at mannen døydde.  Då ho vart gamall, flutte ho heim att til folket sitt på Tveit i Fusa og døydde der i 1829.  Huset i Bjørnaviki vart selt, og det kom ikkje fleire folk på denne plassen.